TENDINOPATIE – czym są i jakie są możliwości leczenia rehabilitacyjnego?

Tendinopatiami nazywamy przewlekłe zmiany chorobowe lokalizujące się w ścięgnach. Zmiany te często umiejscawiają się na przyczepach ścięgien i więzadeł do kości – nazywamy je wówczas entezopatiami.

Najbardziej „popularnymi” tendinopatiami są:

– łokieć tenisisty i golfisty (w obrębie przyczepu prostowników lub zginaczy nadgarstka),

– kolano skoczka (więzadło właściwe rzepki)

– kolano biegacza  (pasmo biodrowo- piszczelowe)

– tendinopatie stożka rotatorów,

– tendinopatie ścięgna Achillesa,

– zmiany w rozcięgnie podeszwowym tzw. ostroga piętowa.

Na skutek tendinopatii i entezopatii dochodzi do zmian strukturalnych w obrębie samego ścięgna. Staje się ono grubsze, mniej elastyczne, a w procesie chorobowym ma miejsce dodatkowa hiperwaskularyzacja i reinerwacja.  To właśnie pojawienie się dodatkowych naczyń krwionośnych i wolnych zakończeń nerwowych powoduje większe odczucie bólu w zmienionej chorobowo tkance. Ścięgno objęte zmianami zwyrodnieniowym staje się słabsze – niezdolne do przenoszenia sił generowanych przez mięśnie.

Warto zaznaczyć, że w przypadku tendinopatii nie mamy do czynienia z klasycznym stanem zapalnym (brak cytokin prozapalnych, komórek tucznych i brak makrofagów). Jest to o tyle istotne, ponieważ  w przypadku  urazu mechanicznego (np. podczas urazu mięśnia lub skręcenia stawu skokowego)  dochodzi do powstania krótkoterminowego stanu zapalnego i to jego zadaniem jest oczyszczenie – eliminacja uszkodzonej tkanki. Wówczas  w miejscu uszkodzonej tkanki, powstaje nowa, która przechodząc swój fizjologiczny cykl gojenia, finalnie staje się pełnowartościową, zregenerowaną strukturą.

Zważywszy również na to, że nasze ścięgna mają bardzo wolny metabolizm, są bardzo słabo unaczynione (np. w porównaniu do mięśni) ich proces regeneracji powysiłkowej lub pourazowy wymaga czasu. Dodając do tego nieodpowiedni, np. zbyt intensywny trening, bez odpowiedniego odpoczynku, możemy doprowadzić do wytworzenia się TENDINOPATII.

Dodatkowe czynniki predysponujące do  TENDINOPATII:

– rozpoczęcie aktywność fizycznej po długiej przerwie,

– dysfunkcje układu ruchu,

– nikotynizm,

– nadużywanie alkoholu,

– choroby metaboliczne (otyłość, cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu, dna moczanowa, zaburzenia hormonalne),

– choroby weneryczne,

– przyjmowanie niektórych leków np. statyn, długotrwała podaż ibuprofenu, antybiotyki z grupy Fluoroquinolonów ( stosowanych w przypadku zapalenia płuc, dróg moczowych i prostaty)

– starszy wiek

Jak diagnozować?

Najlepszym sposobem diagnostycznym są odpowiednie testy kliniczne, które wykonać powinien fizjoterapeuta podczas pierwszej wizyty. W roli diagnostyki obrazowej bardzo dobrze sprawdza się badanie USG, dzięki któremu możemy szybko i precyzyjnie określić miejsce oraz rozległość zmian zwyrodnieniowych ścięgna. Co więcej, możemy obrazować badaną strukturę w ruchu i pod obciążeniem zewnętrznym. Dodatkowo wykorzystując USG możemy śledzić proces regeneracji ścięgna na przestrzeni czasu.

Jak leczyć – rehabilitować?

Leczenie to przede wszystkim zejście z obciążeń treningowych, powodujących ból. Dla przykładu – biegacz odczuwający ból ścięgna Achillesa po przebiegnięciu 10 km powinien zredukować dystans o 50%. Następnie stopniowo zwiększać dystans o 10% na tydzień tak, żeby nie doprowadzać do nawrotu dolegliwości bólowych.

Dodatkowo należy wprowadzić odpowiedni trening adaptacyjny w postaci ćwiczeń izometrycznych i ekscentrycznych (np. HSR ). Jest to konieczne, ponieważ ćwiczenia te wspomagają syntezę kolagenu i wzmacniają regenerujące się ścięgno.

Jeżeli podczas badania znajdziemy dysfunkcję w układzie mięśniowo-szkieletowym (np. koślawienie stawu skokowego itp.) terapia powinna być równolegle nakierowana na poprawę stanu funkcjonalnego Pacjenta.

Istnieje również mnóstwo technik terapii biernych takich jak np. masaż, terapie mięśniowo-powięziowe, kinesiotaping, fala uderzeniowa, stosowanie krioterapii czy też leczenie ciepłem. O ile wpływają one korzystnie na modulację bólu (zmniejszenie samych dolegliwości bólowych) o tyle nauka nie potwierdza ich istotnej skuteczności w przebudowie struktury samego ścięgna.

Obiecujące rezultaty w przebudowie ścięgna daje tzw. fizjoterapia inwazyjna z wykorzystaniem np. suchego igłowania czy przezskórnej elektrolizy EPTE (więcej o tej metodzie znajdziecie w artykule: http://hawmed.pl/terapia-przezskornej-elektrolizy-epte-juz-od-sierpnia/ ). Ich celem jest wywołanie miejscowego stanu zapalnego a następnie przyspieszenie proliferacji i przebudowy ścięgien. Jednak jak mówi stare przysłowie: „bez pracy nie ma kołaczy”  i równolegle do stosowania fizjoterapii inwazyjnej, pacjent musi aktywnie ćwiczyć.

Efektów powinniśmy się spodziewać po ok 3-4 miesiącach od podjęcia właściwego leczenia.

mgr Łukasz Hawełka